Onrust. Wat hebben we daar toch veel last van: alle beelden en geluiden die voorbij komen, de kakofonie aan stemmen en meningen die dagelijks over ons worden uitgestort en niet te vergeten onze gedachtestroom, die nooit lijkt te stoppen. Hoe kunnen we in vredesnaam rust vinden?
Augustinus – een kerkvader uit de 4e en 5e eeuw – schreef: ‘gij hebt ons gemaakt naar u, en ongerust is ons hart totdat het zijn rust vindt in u.’ Je kunt deze uitspraak op twee manieren opvatten: als een eenmalig moment, waarin er een wedergeboorte van het hart plaatsvindt of als iets wat we telkens opnieuw nodig hebben; vanuit onze onrust tot rust komen bij God. Ze hoeven elkaar niet uit te sluiten, sterker nog: de laatste bevestigd de eerste.
Maar hoe doe je dat eigenlijk, je rust vinden bij God? Op die vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk. Hieronder bespreek ik hoe de stilte een weg kan zijn om tot rust te komen bij God, waarbij ik eerst wat dieper inga op de stilte zelf. Stiltetrainer Mirjam van der Vegt spreekt namelijk van drie treden van stilte:
- Eerste trede: uiterlijke stilte;
- Tweede trede: de struikeling;
- Derde trede: innerlijke stilte.
Wanneer we uit de uiterlijke onrust gaan, begint de weg van verstilling pas. Je zult merken dat de uiterlijke stilte (eerste trede) in eerste instantie best prettig is, maar dan kom je erachter hoe onrustig je eigenlijk van binnen bent. Die innerlijke onrust noemen we de struikeling (tweede trede), die soms kort duurt, soms langer en soms aan blijft houden. De Benedictijner monnik Anselm Grün zegt daarover: ‘Wil je God kennen, leer dan eerst jezelf kennen, inclusief je schaduwkanten.’
De weg naar de innerlijke stilte (derde trede) – je rust vinden bij God en ervaren dat je door Hem geliefd bent – vraagt dus om stilte en verdieping (eerste trede) en om ruimte voor de worsteling met je innerlijke onrust (tweede trede). Enerzijds vraagt dat om een praktische blik op je agenda: wanneer plan jij je rustmomenten in? Is het wel eens stil om je heen? Anderzijds hebben we geestelijke oefeningen nodig om ons gebedsleven te verdiepen. Over dat laatste tot slot nog iets meer.
Zo’n geestelijke oefening kan de Lectio Divina zijn, een vorm van biddend Bijbellezen die al eeuwenlang in kloosters wordt toegepast. Het bestaat uit vier treden (ook een cyclus):
- Lezen (lectio);
- Overdenken (meditatio);
- Bidden (oratio);
- Rusten/aanschouwen (contemplatio).
In de stilte lees je een aantal keren een kort Bijbelgedeelte (lectio), je laat de inhoud op je inwerken en denkt over waaraan het raakt in je leven (meditatio). Dan breng je in gebed wat het met je doet (oratio) en mag je rusten in de aanwezigheid van God (contemplatio).
Het klinkt eenvoudig, maar door de onrust is het moeilijk om onze aandacht erbij te houden. Maar het mooie is dat de Bijbeltekst (lectio) ons een focus geeft, het overdenken (meditatio) ons helpt om door de onrust heen te gaan, wat we in gebed (oratio) bij God neer mogen leggen, zodat we kunnen rusten bij Hem (contemplatio).